Donostiako Zinemaldiko bitxikeri batzuk
Donostiako Zinemaldia, Zinemaldia izenez ere ezaguna, nazioarteko zinema-ekitaldi garrantzitsuenetako bat da. 1953an hasi zenetik, hazi eta eboluzionatu egin da, zinegileentzat, aktoreentzat eta zinemazaleentzat topagune erabakigarria izan dadin. Urteetan zehar, ospea eta errekonozimendua irabazi ditu, izen handiko filmen estreinaldiak egin ditu eta munduko zinemaldi garrantzitsuenetako baten ospea lortzen lagundu duten sariak eman ditu.
Donostiako Zinemaldiaren jatorria Nazioarteko I. Astean dago. Astea 1953ko irailaren 21ean hasi zen, Gipuzkoako hirian merkataritza eta turismoa sustatzeko helburuarekin. Hurrengo urtean, Nazioarteko Zinemaldia bihurtu zen, eta 1955ean, FIAPF saria jaso zuen, koloretako filmetan espezializatutako ekitaldi lehiakor gisa, eta horrek sari ofizialen banaketaren hasiera markatu zuen. Aldi horretan, Zilarrezko Maskor enblematikoa sartu zen sari gisa, eta nazioarteko epaimahai baten esku geratu zen haren izendapena.
Lehiaketa honek, besteak beste, Alfred Hitchcock, Bernardo Bertolucci, Audrey Hepburn, Harrison Ford, Morgan Freeman eta Kevin Costner zinemako pertsona ospetsuen presentzia ikusi du.
Aldi handi batean, zurrumurru bat zabaldu zen Donostiako Zinemaldiko Donostia Sariarekin lotutako ustezko “maltzurkeria” bati buruz, sari hori jaso eta denbora gutxira zenbait aktoreren heriotza goiztiarra zela eta. Zerrenda hau osatzen duten artista nabarmenen artean Bette Davis, Anthony Perkins eta Paco Rabal daude. Bette Davisen kasuan, gaixotasun larri bati aurre egin behar izan bazion ere, aktoreak emanaldi gogoangarria eskaini zuen bere ikusleen aurrean, erretzeko estilo bereizgarria, kontakizun liluragarriak eta bere izaera hautsiezina ezaugarri zituela. Agerpen nabarmen horren ondoren, Davis Parisera joan zen, eta han klinika batean sartu eta handik gutxira hil zen. Zurrumurruen arabera, saria jaso zuen gauean jantzi zuen soineko gorri zoragarriarekin ehortziko zutela ere adierazi zuen.
1973an, Donostiako Zinemaldia eztabaida garrantzitsu batean murgildu zen, Bernardo Bertoluccik zuzendutako “The Last Tango in Paris” filma zentsuratu egin baitzen, bere eduki sexual esplizituagatik. Erabaki horrek eztabaida gogorra sortu zuen eta protestak eragin zituen hirian, batzuek uste baitzuten zentsurak askatasun artistikoa eta adierazpen zinematografikoa urratzen zituela. Marlon Brando eta Maria Schneider protagonista dituen filma giza sexualitateari buruzko bere ikuspegi ausart eta eztabaidagarriagatik goraipatua izan zen, baina jaialdian erakustearen inguruko eztabaidak zinemako zentsura eta edukiari buruzko gaien inguruko sentsibilitatea eta tentsioak nabarmendu zituen.
Beste gertakari ospetsu bat 1994ko jaialdiaren aurreko asteetan gertatu zen, Mickey Rooney aktoreak Lana Turnerrekin izandako alaba sekretu baten aitatasuna baieztatzen zuten memoriak argitaratu zituenean. Turnerren erantzuna Rooneyri zaplazteko batekin aurre egiteko zina izan zen Espainian. Rooneyk, konfrontazio hori bere liburu eta pelikula estreinatu berriak sustatzeko aukera gisa ikusita, Hotel María Cristina ikonikoaren atarian itxaron zion bere maitale ohiari. Berehalako liskar bat saihesteko asmoz, ekitaldiaren antolakuntzak telebista errusiarreko kazetariak konbentzitu zituen Rooney elkarrizketa luze batekin distraitzeko. Jaialdiaren edizio hau, azkenean, tentsio handirik gabe igaro zen.
Donostiako Zinemaldiaren barruan, pelikula eta gai ugari jorratzen dituzten hainbat sail nabarmentzen dira. Urteekin atal gehiago gehitu dira, hauek dira nagusiak eta edizio ezberdinetan zehar mantendu direnak.
Sail Ofiziala: Aurrekontu handiko lehiaketan parte hartzen duten filmak dira, beste zinemaldi batzuetan aurkeztu ez direnak, eta jaialdiaren kategoria nagusia da.
Zuzendari berriak: Sail lehiakorra zuzendari berrien lehen edo bigarren lan argitaragabeentzat.
Perlak: Urte bereko nazioarteko beste zinemaldi batzuetan aurkeztutako film onenen aukeraketa bat.
Zabaltegi – Tabakalera: Espazio libre eta anitza, estilo, iraupen eta gai desberdinetako filmak proiektatzen dituena, zinemagileekin interakzioan aritzeko aukerarekin.
Latindar hortximugak: Latindar kulturarekin zerikusia duten eta Latinoamerikan osorik edo zati batean ekoitzitako Espainiako film argitaragabeak aurkezten ditu. Zinema Eraikitzen saila barne hartzen du.
Made in Spain: Urtean zehar Espainian ekoitzitako zinemarik onena erakusten du, erabateko estreinaldi batzuekin.
Zinemira: Euskal Herrian ekoitzitako filmak aurkezten ditu, gaztelaniaz edo euskaraz, bertako zinema sorkuntza bultzatzeko helburuarekin.
Hauek dira esperientzia zinematografiko sorta bat eskaintzen duten ataletako batzuk, lehian dauden maisulanetatik hasi eta jada aintzatetsitako bitxietaraino, zazpigarren artearen aniztasuna eta aberastasuna erakutsiz ekitaldi ospetsu honetan.
Laburbilduz, Donostiako Zinemaldia, bere sail eta historia aberatsarekin, mundu mailako zinema-ekitaldi garrantzitsuenetako bat da. Jatorri xumetik hasi eta gaur egun arte, nazioarteko eta Espainiako zinema sustatzeko etengabeko konpromisoa erakutsi du, gorabidean eta sagaratuta dauden zinemagileentzako plataforma bat eskainiz.